Tien kilo lichter

“Dus eigenlijk ben je een soort van uit de kast?” Aldus mijn moeder, als ik vertel dat nu iedereen ‘het’ weet.
“Zo zou je het kunnen noemen.”
“Hoe voelt dat?”
“Mam, ik voel me tien kilo lichter.”
“En was dat nou zo eng?”

Nou, ja. Bijna zes jaar lang heb ik voor de buitenwereld verborgen gehouden dat mijn vader ernstig ziek is. Alzheimer. Hoe leg je dat nou uit? “Ja, mijn vader vergeet zo’n beetje alles. Niet alleen waar z’n sleutels liggen, maar ook waar de badkamer is, in welk dorp we wonen en hoe je koffie inschenkt.” Mensen zouden het maar gek vinden. Mensen zouden hém maar gek vinden. En dat was nou net wat ik niet wilde.

Jeugdgedachten
Vijftien was ik, toen mijn moeder me vertelde dat papa ziek was en nooit meer beter zou worden. Iets in z’n hersenen. Nee, geen tumor. Het was iets anders, iets dat normaal gesproken alleen oude mensen krijgen. Iets met Alzheimer. Ik, als opstandige vijftienjarige, had hier geen boodschap aan. Mijn vader was gewoon m’n vader, ik zag die Alzheimer niet, het zou allemaal wel loslopen. Ik had er helemaal geen zin in om anders te zijn. Mijn levensmotto gedurende de puberteit was dan ook: ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg.’
En daar hielp de situatie van mijn vader niet bepaald aan mee.

Vriendinnen leidde ik om de tuin. In mijn beleving heb ik eens gezegd dat mijn ouders ‘erg streng’ waren en liever geen horde tienermeisjes over de vloer kregen. Deze smoes bleef erin en op den duur was het volstrekt normaal dat er bij mij thuis geen vriendinnenavonden gehouden werden. Niet indrinken bij Josselin. Punt.

Een gewoonte waarover ik nu, achteraf, mijn bedenkingen heb, was erin geslopen: Mijn mond houden. Zolang ik niet over mijn zieke vader praatte, was er geen zieke vader. Hoe harder mijn vader achteruit ging, hoe geslotener ik werd. Een beschermwoede nam de overhand, niemand mocht aan mijn vader komen. Zei iemand iets over hem, dan kreeg ik de neiging mijn vader meteen te verdedigen. Keek de buurvrouw vreemd als hij zijn schoenen verkeerd om aan had? Dan moest ze het niet wagen om er iets van te zeggen, want ik zou haar wel eens een lesje leren. Zoals een leeuwin haar jongen beschermt, wilde ik hem beschermen.

Maar ik was ook boos. Boos op mijn vader, omdat hij ziek was. Boos omdat wij geen normaal gezinsleven meer hadden. Boos omdat mijn moeder er helemaal alleen voor stond. Boos omdat we altijd rekening met hem moesten houden. Boos omdat hij niet meer mijn vader was, omdat ik hem nooit echt gekend had, boos omdat ik zeker wist dat niemand me zou begrijpen. Boos omdat er geen oplossing was. Boos op mezelf, omdat ik boos was op mijn zieke vader, die daar helemaal niks aan kon doen. Boos omdat ik me voor mijn vader schaamde. Boos omdat ik er niet mee om kon gaan. Boos op iedereen die wel een gezonde vader had.

Er waren weken dat ik goed met de situatie om kon gaan en het masker waar achter ik me verschuilde me goed paste. Maar na een aantal goede weken kwam er altijd een periode dat mijn masker af begon te zakken. Dan moest ik ergens weer kracht vinden om het weer op te kunnen zetten.

Soms vond ik het fijn dat er niet veel mensen van mijn situatie af wisten. Als ik een rotdag had, zette ik dat masker extra recht en iedereen leek te denken dat ik me goed voelde. Ik geloofde mezelf soms bijna. Of mensen er doorheen prikten, ik weet het niet. Soms verlangde ik juist naar meer begrip. Als ik weer een nacht niet had geslapen, omdat mijn vader was gaan wandelen en de weg niet meer terug wist, de politie naar hem opzoek was en mijn moeder en ik bang bij de telefoon gewacht hadden, was ik een hele dag uit de routine. Logisch, ik was in shock. Maar wat zou het fijn zijn als ik ’s morgens een verklaring af kon leggen over waarom ik zo moe was en rood behuilde ogen had.

Hoe is het nu?
Mijn vader veranderde in een paar jaar van een prestigieuze, serieuze en succesvolle man, naar hulpbehoevend hoopje bejaarde. Net als de meeste jong-dementerenden stond hij midden in de samenleving toen hij ziek werd. Hij werkte, was vader van drie kinderen. Natuurlijk heb je dan geen vrede met de diagnose ‘Alzheimer’. En zelfs nu, na jaren vechten, accepteert hij niet dat hij ziek is. En dat maakt het zo moeilijk.

De afgelopen jaren heb ik de mensen die ik inlichtte over mijn vaders situatie gevraagd er niet over te praten. Tot nu. Twee weken geleden heb ik dit verhaal verhaal opengegooid. De mensen op school weten er nu van, evenals mijn Valkenswaardse vriendinnen. Dat waren de belangrijksten. De rest van de wereld komt er vanzelf wel achter.

Ik praat over mijn zieke vader, dus mijn zieke vader is er. Om dit maar meteen te laten zien, nam ik hem mee het Valkenswaardse dorp in. Op een zaterdag, een verschrikkelijke dag in het dorp, als je het mij vraagt. Het winkelgebied is overbevolkt, de stoep is afgeladen met kinderwagens, hockeymeisjes lopen met pilotenbrillen op hun neus te shinen en chagrijnige oma’s vechten om een plekje in het Hema-cafe. Over het algemeen kom ik alleen maar mensen tegen die ik niet hoef te zien. Mensen die dus ook mijn vader niet hoeven te zien. Mensen met meningen tegen wie ik mijn vader wil beschermen.

Maar vandaag ging ik. Met mijn vader. Als een puppy wandelde hij achter me aan, winkel in, winkel uit. In het begin was ik defensief, maar na een uur kon het me allemaal geen ruk meer schelen. De angst dat iemand iets zou zien wat niet gezien mocht worden, was weg. De mensen met hun meningen, ik zag ze niet. Met opgeheven hoofd liep ik naast mijn vader en ik bedacht me: Dit is wat het is. En hier moeten we het mee doen.